November
En toen was ’t zomaar harfst. In goed een week tied wuur het blad broen, rood en geel, broesden de paddestoelen de grond oet en gung de temperatuur naor beneden. Geert en ik bint allebeide wal harfstmèensen. Wij mucht geern lange stukken lopen. Rondum Slien, of over de Klencke, of in de bos bij Noord-Slien. Mooi man, um dis tied van’t jaor. En wij bint niet de ienigen. Het roegelt aal gedurig ok van de Pieterpad-ers. As die van Schoonloo kommen bint, dan hebt de miesten de piep goed oet, want dat is ien van de langste etappes, en dan kunt ze gien harfstblad meer zien.
November röp bij oes ok altied een schat an herinnerings op. Er bint zoveul geuren die je metneemt, weerum in de tied….
As ik an’t koken bin en ik pruuf een stukkie rauwe spitskool, dan döt mij die smaak denken an die van knollen, die vrogger deur alle boeren verbouwd wuren, naodat het koren van ’t laand of was. Doe wij ’t daor lest over hadden, Geert en ik, lupen wij vlak bij de Klencke langs een gruunkaamp waor van die blonde vleiskoenen in loopt. “November was vrogger de slachtmaond” zee Geert, terwiel en een keurende blik over de gespierde dikke billen en de briede ruggen van het rundvie gaon luut. En as Geert over ’t slachten begunt, dan hej nog gien ende. “Dat was de mooiste tied van’t jaor” ruup e, terwiel e zuch um de mond slikte vanwege herinnerings an bloedworsten, nagelholt, schinken, en zulkswat meer. En dat zie daor dagen gangs met waren. Eerst een zwien an de ledder. En dat e zo gierde, waordeur ’t halve darp wus daj slachterij hadden. De buren kwamen almaol even an um te pochen over ’t dikke spek, wat heur steevast een borrel opleverde. En dan aanderdaags dat zwien ofhouwen, vleis in puten maken veur in de kluis, worsten maken, gehak dreien, schinken in’t zolt, reuzel oetbakken, ha man, wat een bedrievigheid. “As wij slachterij hadden, gungen wij niet hen schoel” gnees e. En altied weer dat verhaal dat zie van de zwieneblaos een voetbal muken en daor zun schik met hadden. En dat Otien zulkse lekkere heufdkees muuk. Lekker veur op stoet. As er slacht wuur, kwamen alle tantes um te helpen. Bar gezellig was dat.
Dat kan ik mij ok almaol nog goed herinneren. Bij oes thoes gung’t niet veul aans. Ik haar ’t allèn altied wal met dat zwien te doen. Ha, zun stumper. Zwienen bint loze dieren, en umdat wij vrouwluu ze miestal verzörgden, kregen ij er een band met. En zie hadden altied donders goed in de gaten wat er gung gebeuren. As e eerst maar scheuten was, dan vun ik’t niet zo arg meer. Maar dat gegier veurof….Dat gung mij altied deur marg en bien. Maar ach, as dan de karbonades en de speklappies en de hamlappen inpakt wuren, en oes moe bakte de reuzel oet, en wij kregen een stukkie leverworst te pruven, dan waren wij dat ok zo weer vergeten.
Ik kan mij niet herinnern dat er bij oes in ’t darp in oeze jeugd mensen woonden die vegetarisch aten. Een stukkien vleis was het miest weerdevolle van de warme maoltied, en elk geneut daor van. Misschien ok wal umdaw het zölf met veul zörg optrökken hadden. Daor moej vandaag de dag ies um kommen.
Aj non een zwien slachten zullen bij hoes, haj de buren er ok vot staon, verontweerdigd waor oj wal niet met bezig bint. En de plietsie en de dierenbescharming en de partij van de dieren, en klimaatactivisten, en weet ik wat nog meer veur mensen die vindt daj niet zo veul, of het liefst hielmaol gien vleis eten moet. En die kwamen dan niet veur de borrel. Koppen in de kraant aanderdaags. Daor gung ’t op an.
Tieden veraandert moej maar rekenen. En het is goed um met je tied met te gaon. Maar wát er ok gebeurt, as wij stamppot boerenkool eet, dan möt daor wal een oetgebakken speklappie en een stukkie rookworst bij. Bij oes wal in elk geval! Smakelijk eten.
Groeten, Henderkien