Fotografie door de eeuwen heen
Afgelopen dinsdagavond werd in zaal Wielens een lezing gehouden door Mark Goslinga van het Drents Archief. Stichting Streekeigen Sleen had hem uitgenodigd om ons mee te nemen naar het verleden en dan met name hoe de fotografie hier in Drenthe tot stand kwam.
Geregeld hoor je mensen zeggen: "Je moet niet terug, maar vooruit kijken". Dat is deels waar, maar als het zo zwart wit zou worden uitgevoerd zoals het hier staat, dan zou de Stichting Streekeigen Sleen beter kunnen stoppen en zou men eigenlijk geen foto's meer hoeven maken. Want fotografie is toch iets vastleggen wat je hebt gezien en dat beeld wil je bewaren.
Je moet er toch niet aan denken dat je geen foto's zou hebben van je voorgeslacht. Alleen maar namen en herinneringen. Daar moet je het dan mee doen.
"Fotografie door de eeuwen heen"
Mark Goslinga nam ons via oude foto's mee terug in de wereld van fotografie en met name in Drenthe.
Dus de geschiedenis, de professionele fotografen gevolgd door amateurfotografen. Maar ook de beeldvorming werd besproken. Dat wil zeggen dat je met een camera ook andere aspecten kunt vastleggen.
De lezing ging met name over de periode tussen 1844 en 1910.
Een van de eerste foto's gemaakt in Drenthe (ca. 1853). Als je dit vergelijkt met de fotografie nu, dan kan men zich gewoon niet voorstellen hoe een foto toen tot stand kwam. Er moest heel wat gebeuren om dit soort foto's te maken en dan ook nog af te drukken op papier.
Velen zullen dit soort foto's nog herkennen en zelfs nog in een oude fotodoos hebben. "Carte de visite"; het visitekaartje, met de naam en adres van de fotograaf.
Eerste fotografen kwamen langs in Drenthe
Voor zover bekend kwamen in 1844 de eerste fotografen langs in Drenthe. Later ca. 1860 vestigden de eerste fotografen zich hier in de provincie. Eerst in Meppel en Assen.
De fotografen namen een hele uitrusting mee. Uiteraard een camera maar ook een soort doka (donkere kamer) waar de foto's werden ontwikkeld. Het was een chemisch proces en moest in uiterst donker gebeuren.
De doka
De ontwikkelingen gingen met name in de 19e eeuw best wel snel. Later kwamen de negatieffilms. Die moesten dan in het donker ontwikkeld worden. Op een spoel draaien en in een ontwikkeltankje. Dan kon men bij beperkt licht (gele of rode lamp) in de doka de foto op papier afdrukken.
Amateurfotografen
Later werd de fotografie ook meer toegankelijk voor amateurfotografen. Een ontwikkeling die alleen maar goed deed aan de fotografie. Het liet meer zien over het leven op het platteland. Het was toen best een dure aangelegenheid en ook eigenlijk maar voor een beperkte groep mensen weggelegd. Opvallend was dan ook dat veel onderwijzers maar ook andere notabelen van het dorp zich hier mee bezig gingen houden.
Deze foto werd gemaakt door de heer Landweer, een belastingambtenaar die naast zijn werk ook bezig was met fotografie.
Privéfoto's
Bij het Drents Archief zijn ze blij dat er toen, maar ook nu nog amateurfotografen foto's aanleveren.
Het geeft een veel breder beeld van het leven op het platteland maar ook in de steden. Hoe de mensen leefden.
Zoals dit mooie kiekje van het boerenleven. Een moeder met dochter op de foto. Gewoon thuis.
Later vormden zich ook groepjes fotografen (fotoclubs) die geregeld bij elkaar kwamen en foto's bespraken, van elkaar leerden en zo konden bepaalde foto zelfs tot Kunst gerekend worden. Een bepaald inzicht in het maken van beelden. Het anders kijken naar spullen.
Sleen
Uiteraard had Mark ook zeer herkenbare foto's uit het archief meegenomen
.
Het publiek heeft genoten van de uitleg van Mark Goslinga.
De fotografie heeft zoals zoveel dingen een enorme ontwikkeling meegemaakt. Neem alleen al de verslaggeving zoals we dat nu doen bij SleenWeb.
Uit ervaring weet ik (gelukkig) hoe het eerder ging (dan hebben we het over de jaren zeventig, tachtig). De plaatselijke, of soms ook de regionale pers vroeg je (als amateurfotograaf) of je een bepaalde foto ergens van wilde nemen. Dan ging je op pad en maakte een aantal beelden. Hij werkte dan met behulp van een typemachine het verslag uit. In de doka was je als amateurfotograaf een paar uur bezig om de juiste foto (zwart-wit) af te drukken. Vervolgens moest de drukker ermee aan de slag om hem afgedrukt, samen met het verslag in de krant te plaatsen.
Als we nu als verslaggever op pad gaan, kun je in principe enkele uren later het verslag met foto's in je huiskamer op het scherm zien. Als op een presenteerblaadje word je zo binnenshuis op de hoogte gehouden wat er in ons dorp en omgeving gebeurt, met de afbeeldingen erbij. Je hoeft er niet eens je stoel voor uit.
Ontwikkelingen gaan door
Zoals ik begon, "we moeten vooruitkijken", dat klopt. Maar wat hebben we graag even teruggekeken naar hoe het vroeger was en hoe de mensen leefden. De Stichting Streekeigen Sleen maar ook het Drents Archief bewaart gelukkig veel zaken om ons, maar ook het nageslacht te kunnen laten genieten hoe onze voorouders geleefd en gewerkt hebben maar ook hoe ze er toen uitzagen. Foto's vertellen vaak hun eigen verhaal.
Verslaggever: Hille Douma