Gezinus Hilbrands stopt na 20 jaar

Na bijna 20 jaar legde Gezinus Hilbrands (84) op 5 maart jl. de voorzittershamer neer van de Stichting Behoud Monumentale Kerk Sleen. Hij was een van de oprichters van de Stichting. Zijn opvolger Gienus Woldring (links) stond in de startblokken om het voorzitterschap over te nemen. 

De zelfstandige en onafhankelijke Stichting heeft tot doel  om het monumentale kerkgebouw te onderhouden en te behouden. Een Sleen zonder dit beeldbepalend monument is voor Gezinus – en voor de meeste Sleners - absoluut ondenkbaar. Het historische gebouw, met delen uit de 14e eeuw, heeft een belangrijke functie in het dorp. Kerkdiensten, begrafenissen, huwelijken en doopdiensten vinden hier plaats, maar ook concerten, exposities en lezingen. De kerk is eigendom van de Protestantse gemeente Sleen. 
De 64 meter hoge kerktoren – de hoogste van de provincie Drenthe -  is overigens sinds 1798 (door een wet van Napoleon Bonaparte) eigendom van de gemeente Coevorden.  

Dat juist Gezinus Hilbrands betrokken was bij het ontstaan van de Stichting is niet zo verwonderlijk. Hij is geboren en getogen in Sleen en betrokken geweest – en nog steeds – bij tal van initiatieven. Eerder was hij actief in jeugdwerk, lid van de redactie van Clubkompas, hij was betrokken bij Europareizen (kampeerreizen voor jongeren) en hoofdleider van ‘Het Bosvolk’ van de VCJC (Vrijzinnige Christelijke Jeugdcentrale). Hij werkte mee aan acties tegen honger in Afrika en was secretaris van de subsidiecommissie in de gemeente Sleen. Hij was betrokken bij de contacten met de gemeente Aumule en de bijbehorende uitwisselingen: jongeren, muziek, zang, sport en schaken. Hij werd zelfs  benoemd tot erelid van de gemeente Aumuhle. Ook organiseerde hij jarenlang de Slener Spelweken. 

Kweekschool 
Gezinus is geboren in Sleen, in de boerderij aan de Menso Altingstraat nr. 7 tegenover De Deel, als jongste van vier broers. Diverse generaties Hilbrands woonden ruim 100 jaar in deze boerderij.  
Zijn drie broers kozen voor de landbouwschool, maar Gezinus – toen fysiek niet zo sterk- ging naar de ULO in Emmen. En vervolgens naar de Kweekschool in Coevorden. “Elke dag op de fiets”, zo herinnert hij zich.  
Zijn eerste baan was in Schoonoord, na een paar jaar kwam hij bij een school in Voorst (bij Zutphen) en weer later terug naar Drenthe, Erica. In die tijd had hij al verkering met Lammie de Boer, dochter van bakker De Boer die een bakkerij had aan de Menso Altingstraat 22 in Sleen. 
Toen kwam de Van Holteschool in Hoogeveen in beeld, een LOM-school. Daar kochten ze in 1972 vlak voor hun huwelijk een huis. In deze plaats zijn ook hun zonen Aaldert (1975) en Hildo (1978) geboren. 
“Ik vond onderwijs altijd mooi om te doen. Onderwijs is belangrijk, ook en juist voor deze groep. Een collega zag eerder al wel een pedagoog in mij en ik kon inderdaad goed overweg met deze leerlingen uit het speciaal onderwijs. Het was altijd rustig in mijn klas.”  
In die periode was hij ook lid van het landelijk bestuur van de onderwijsvakbond NGL, na een fusie in 1997 werd dat de ABp (Algemene Onderwijsbond). 
Tot 2001 bleef hij werkzaam In Hoogeveen, toen ging hij met vervroegd pensioen. De familie verhuisde terug naar Sleen, in eerste instantie naar het verbouwde geboortehuis van Lammie. “Terug in Sleen heb ik me aangemeld bij de gemeente Coevorden, als invaller voor basisscholen: dat heb ik gedaan tot mijn 67e.” 

Lijntjes met de kerk 
Gezinus en Lammie zijn getrouwd in de kerk in Sleen en hebben zich altijd bij de kerk betrokken gevoeld. Hier hebben ze belijdenis gedaan, zijn hier getrouwd en hebben ook hier hun zonen laten dopen. 

“Vroeger, als kind, ging ik op zondag vaak naar de kerk, net zoals de gereformeerde gemeente: hun kerk stond toen nog aan De Koepen. Het bijzondere ervan was, dat we elkaar tegen kwamen op straat. Zij liepen aan de ene kant, wij aan de andere kant en we groetten elkaar toen niet. Dat kun je je nu niet meer voorstellen.” Zijn grootvader Derk Hilbrands is zelfs nog kerkvoogd geweest. 

Oprichting onafhankelijke Stichting 
Gezien zijn verleden, kennis en grote netwerk was het niet zo gek dat de kerkenraad van de Hervormde kerk Sleen juist hem in 2005 benaderde. Zij zochten ondersteuning om de monumentale kerk te kunnen blijven onderhouden. Een onafhankelijke stichting, die zou moeten kunnen rekenen op de hele Slener bevolking van alle gezindten, leek daarvoor een goede formule. “Het moest een neutrale stichting worden, niet verbonden aan de kerkelijke gemeente, maar uitsluitend aan het gebouw. Ik heb toen een zo breed mogelijk bestuur proberen samen te stellen. Dat is gelukt, ons eerste bestuur bestond uit Jan Siebring uit Sleen, Gienus Woldring uit Noord Sleen, Hendrik Huizing uit Erm en mijn vroegere buurmeisje Harmke Jansen. Harmke zei altijd: ‘Ik heb niks met geloof maar alles met de kerk.’”  

Gezinus en Harmke,  zomer 1955

De oprichtingsakte passeerde bij notaris Greetje Bijlsma in Oosterhesselen, op 3 november 2005. 
Toen de stichting er was, moest er natuurlijk ook geld binnenkomen. Diverse acties zorgden ervoor dat meteen in mei 2006 al 86 donateurs konden worden ingeschreven. Daarna volgde een gestage groei tot rond de 150. Dat is ook het huidige aantal donateurs. 
De inkomsten van de jaarlijkse bijdrage van de donateurs en soms ook legaten en andere schenkingen zijn belangrijk. Maar het klapstuk – qua inkomsten – is de inmiddels beroemde boekenmarkt. 

Boekenmarkt 
“Die boekenmarkt is eigenlijk per toeval ontstaan”, kijkt Gezinus terug. “We hadden in die periode jaarlijks een Slener Markt, waar allerlei verenigingen ook een standje hadden om leden te werven. Wij deden dat ook met onze Stichting. En op de kraam legden we dan ook wat boeken neer: over de kerk, geschiedenis van Sleen en dergelijke. Die verkochten we dan en daar bleek enorm veel vraag naar.” 

Van het een kwam het ander. Bewoners kwamen vervolgens aan met dozen vol boeken, of we daar misschien iets mee konden? Dat konden we: inmiddels is Ons Centrum naast de kerk in juli en augustus het domein van de Stichting. Op de maar liefst vijftien openingsdagen komen boekenliefhebbers van heinde en verre naar de boekenmarkt. “Maar we zijn er ook wel bijna het hele jaar mee bezig”, meldt Gezinus. “De boeken krijgen we het hele jaar door, we selecteren dan ook al zoveel mogelijk, want alleen mooie verkoopbare boeken leggen we neer en de prijzen houden we laag.” Onverkoopbare boeken leveren toch nog iets op, ze gaan weg als oud papier. Ook de taak om al die duizenden kilo’s naar Coevorden te brengen wordt gedaan door vrijwilligers. Bij de inrichting in ons Centrum en die verkoopdagen is er naast het bestuur een hele club gewaardeerde vrijwilligers actief die helpt met selectie, rubriceren en verkoop. Of zelfs met lekkere cake bakken voor de vrijwilligers, een taak die bakkersdochter Lammie graag voor haar rekening neemt.   

Gezinus is trots op de complimenten die de boekenmarkt krijgt, onder andere: “Jullie zijn de mooiste boekenmarkt in Nederland op Deventer na!” 
De meest bijzondere boeken verkopen ze via internet en heel bijzondere exemplaren zelfs via een veiling.  Het is voor heel veel mensen wekenlang veel werk maar de opbrengst verzoet een hoop. “Ook vorig jaar verkochten we voor bijna € 10.000 aan boeken!” Als je rekent dat veel boeken maar één of twee euro kosten, kun je bedenken hoeveel boeken er hier jaarlijks van eigenaar wisselen. 

Besteding 
Dankzij die inkomsten kon de Stichting al diverse keren bijspringen bij belangrijk onderhoud aan de kerk. Zo werd fors bijgedragen bij het opnieuw voegen van de achtergevel van de kerk in 2010, de Stichting schoot te hulp met € 16.000. De enorme schilderklus in november 2019, waarbij de binnenkant werd gewit, werd mede mogelijk gemaakt door de Stichting met een bijdrage van ruim € 28.000. 
“En nu komt er een enorm project van groot onderhoud aan. In een periode van vijf jaar zal de hele zuidgevel van het dak worden vervangen. De totale kosten zijn meer dan drie ton, het rijk stelt een subsidie beschikbaar voor de helft van het bedrag. Ook onze Stichting gaat hieraan bijdragen. Voor die periode van vijf jaar hebben we € 75.000 kunnen toezeggen”, meldt Gezinus met gepaste trots. 

Afscheid 
De tijd vliegt voorbij: na bijna 20 jaar treedt Gezinus in de komende bestuursvergadering begin maart terug als voorzitter. “Ik heb het met veel genoegen en plezier gedaan. En ik blijf zeker betrokken als vrijwilliger – er staan nu ook weer dozen vol boeken in de garage om uit te zoeken. Maar ik kom wel meer op afstand.” 
Die voorzittershamer ligt dan nu in handen van een van de bestuursleden van het eerste uur: Gienus Woldring uit Noord-Sleen. In die eerste jaren was Gienus penningmeester, nu wordt hij voorzitter.  Gezinus weet het zeker: “Ik laat de Stichting in goede handen achter bij hem en de overige bestuursleden.” 

Bult stenen? Cultureel erfgoed! 
En natuurlijk maakt hij nog even gebruik van de gelegenheid om een ieder die nog géén donateur is, op te roepen dat alsnog te worden. “Voor minimaal € 15 per jaar draag je er aan bij om onze kerk te behouden. De dorpskerk is niet zomaar een bult stenen, het is ons kostbaar cultureel erfgoed. Van alle Sleners.” 

Donateur worden? Ga dan naar de website van de Stichting Behoud Monumentale Kerk op sleen.nu.

Drentse Courant, 7 september 2000.  Op de foto links staan koster Jan Kort en dominee W.P.J. Jansen 

Tekst: Marjolein Kaas