Slener in de spotlight: Janny Kiers

“Als je vroeger een schriftje kreeg wist je niet hoe mooi je moest beginnen”, aldus Janny Kiers-Koopman uit Noord-Sleen, waar ik een gesprek mee heb.

Opgegroeid in Noordbarge
Janny is geboren in oktober 1946 in Emmen en heeft haar hele jeugd tot haar 27ste in Noordbarge gewoond, totdat ze ging trouwen. Ze komt uit een gezin met vader, moeder, een broer die twee jaar jonger is dan zij en een zus die was zeveneneenhalf jaar jonger dan zij.

Haar ouders en ook haar zus zijn overleden. Haar zus was 56 jaar toen ze overleed. Dat was heel verdrietig. Vader had een fiets- en bromfietsenzaak, eerst in Noordbarge en later in Emmen aan de Dordsedwarsstraat. In die periode toen hij aan de Dordsedwarsstraat zat, zat Janny op de ULO Baander wat later MAVO werd. Toen ze examen deed, begon net het eerste jaar van de M.E.A.O. Dat bestond daarvoor nog niet; het was begin jaren zestig. Janny was ongeveer 18 jaar oud en een late leerling. De M.E.A.O. startte voor het eerst in vijf plaatsen in Nederland, ook in Emmen.

Daarom kon ze mooi, nadat ze geslaagd was, in een keer door naar de M.E.A.O. Deze opleiding duurde toen maar een jaar en was in hetzelfde gebouw van de ULO Baander. Ze had veel dezelfde leraren met vakken zoals steno, typen, Nederlandse en Engelse handelscorrespondentie; maar dat typediploma had ze al. Het leren ging haar goed af en ze mocht ook heel graag naar school gaan. Toen haar vader in het begin de winkel had in de Dordsedwarsstraat had hij nog geen meisje in de winkel en ook nog geen knecht in de werkplaats. En als vader eens naar de groothandel moest en ze kwam van school dan ging ze op zijn kantoortje zitten huiswerk maken en als er dan een klant kwam dan hielp zij even. Zo moest er eens iemand nieuwe snelbinders op de fiets. Is je vader er niet, was dan de vraag. ”Nee, pa is er niet, maar ik kan het ook wel”, zo vertelt Janny.  "Ik pakte een sleutel, moeren los van de bagagedrager en dan moesten ze daarna betalen. Bijvoorbeeld twee gulden voor de snelbinders en dan moest vader lachen want ik nam niets voor het erop zetten”. Vader nam daar toen wel een paar dubbeltjes voor, hij moest er om lachen en zei “Je haalt me mooi het werk uit handen”.

Fietsen en opgevoerde brommers
Zo woonden ze in Noordbarge en als de buren de fiets kapot hadden dan zeiden ze "Janny wil jij de fiets even meenemen naar je pap" want ik kon wel makkelijk met twee fietsen rijden. Wij hadden thuis in de garage een haak en dan hing ik daar ook wel eens de fiets aan de haak. En dan zeiden ze soms "is het nu al klaar en wat kost het? Nee, niks zei ik dan”, zo vertelt Janny. “Dat was heel mooi”, zegt ze glunderend. De fietsenzaak aan de Dordsedwarsstraat naast kapper Kuipers is er nu niet meer. De zaak heeft bestaan tot 1974, het jaar dat haar vader overleed. Ze heeft het altijd mooi gevonden dat technische. “Ik heb ook een keer een test gehad op de ULO waaruit bleek dat ik wel geschikt was voor handwerkjuf. Nou waar ze het vandaan hebben weet ik niet”, zegt ze lachend. En voegt ze eraan toe: “Dat technische lag mij wel. Ik vond dat ook mooi. De brommers ook. Als de jongens de brommer opgevoerd wilden hebben en mijn pa was er niet wist ik er wel raad mee”.

Het werkzame leven
Na de MEAO heeft ze een paar jaar bij de Nira gewerkt (later Ericsson).Haar broer had in die tijd een vriend die thuis een brandstoffenhandel had. Het was in de tijd dat men meer overging op gas en toen wilden ze er een transportbedrijf naast gaan doen. Ze zochten iemand voor op kantoor; dat was Janny op het lijf geschreven. Een keer veranderen van baan is ook niet erg. Van een groot bedrijf naar een klein bedrijf. Maar toen dat minder werd, stopte dat ook weer en heeft ze de rest van haar werkzame leven doorgebracht op de huuradministratie bij de ECW, wat nu Lefier is. Ze vertelt: “Ik had mijn eigen bedoeninkje: contact met het girokantoor, alle banken in de gemeente Emmen, de deurwaarder, sociale dienst. Ik moest elke dag even naar het gemeentehuis door het Bruggebouw. Ik begon in het oude hotel Postma aan de Stationsstraat tegenover Rue de la Gare. Dat was gedurende een jaar daarna zijn we naar de Weiert gegaan boven de ANWB. Allemaal gemeentelijke diensten zaten daar. Ik heb er een geweldige tijd gehad op een afdeling met ongeveer zeven mensen. Ik had het er misschien nog wel 50 jaar volgehouden”, zegt ze.

Maar ondertussen was ze getrouwd met Geert Kiers uit Klazienaveen. Geert werkte als timmerman bij een bouwbedrijf. Hij werd vaak uitgeleend aan de woningstichting. Toen er iemand vertrok bij de woningstichting kon Geert er in dienst komen. Janny werkte er al op dat moment.

Geert heeft tot aan zijn VUT bij de woningstichting gewerkt, eerst in het onderhoud en later als opzichter. Janny heeft gewerkt tot het moment dat zij zwanger werd en heeft daarna niet meer buitenshuis gewerkt. In die tijd stopten de vrouwen met werken als ze zwanger werden. Janny vond het niet erg want haar moeder was ook altijd thuis als ze vroeger van school kwam. Door Geert bleef ze betrokken bij het werk en maakte alles nog mee, als er eens iemand afscheid nam of als er een feestavond was of een oriënteringstocht.

Maar nu is het zo veranderd, door de opschaling van woningcorporaties. We worden nu niet meer uitgenodigd voor personeelsaangelegenheden. En veel mensen kent ze nu ook niet meer. We kijken er wel met veel plezier op terug.

Naar Noord-Sleen
In 1973 zijn Janny en Geert getrouwd. Ze hadden zich laten inschrijven voor alle zekerheid, maar Geert keek intussen rond of er een huis te koop was dat ze mooi konden vertimmeren. Ze hebben rondgekeken in Exloo, Oosterhesselen en Noord-Sleen. Janny: “Noordbarge en Noord-Sleen lijkt op elkaar met boerderijen achter je huis” De natuur trok en altijd gingen ze vroeger ’s zondags ook al deze kant op. Ze hebben een bouwkavel gekocht in Noord-Sleen en samen het huis gebouwd.

En nu wonen ze dit jaar al bijna 47 jaar in Noord-Sleen en 47 jaar getrouwd. En zeker nog geen plannen om weg te gaan.

“Verder genieten we elke dag en kunnen we alles nog”, vertelt Janny. Als voorbeeld vertelt Janny: “Geert zat laatst nog op het dak om er een wespennest uit te halen. Er moest zelfs nog een gat in het dak.  Ze zaten tussen het dakhout en het plafond van de hal. Geert heeft als EHBO-er een stethoscoop en zo zat hij bij het plafond om te horen waar ze zaten. Maar het is hem gelukt met het regenpak erbij aan. Dus als er een klusje gedaan moet worden gaat hij gerust het dak nog op”, vertelt ze met een lach.

Kalligrafie
Op de vraag of ze veel hobby’s heeft ze, antwoordt ze: “Nee ik heb niet veel hobby’s”. Maar vervolgens vertelt ze enthousiast over haar bezigheden. “Vroeger was ik in Emmen bij E&O bij de gymnastiek en de handbal en toen we hier gingen wonen ging ik ook weer bij de gymnastiek in Sleen. Ik ben niet zo van de Jazz-gymnastiek en op de muziek en zo. Ik hou meer van de kast de ringen en de touwen. En ik ging graag naar het zwembad. Ook hebben we al aan alle wadlooptochten  meegedaan; geweldig mooi! Ik ben ook geen lezer, en stilzitten past niet bij mij. Vroeger in Noordbarge deed ik de tuin met mijn moeder. Hier doet Geert de tuin”.

Dan vertelt ze: “Ik heb andere dingen. Ik mocht graag schrijven en heb me aangemeld voor kalligrafie toen de kinderen naar de basisschool gingen. Dat vond ik altijd al mooi. Als je vroeger een schriftje kreeg, wist je niet hoe mooi je moest beginnen. En toen werd er een cursus aangeboden door de vrouwenraad.

En dan ga je naar zo’n cursus. Eerst in ’t Armhoes en later in MFC De Brink. De lessen werden gegeven door de heer De Ridder en dan leer je eerst drie alfabetten. Het humanistisch, het italic en het gotisch. Na een jaar gingen we door met verluchten: een tekening erbij of figuurtjes, heel fijn inschilderen met schaduwen en zo.  Dan wordt het steeds mooier. Later kwamen daar meerdere handschriften bij zoals het: Unciaal, Rustica, Textura, Lombarde, Fraktuur, Bastarda enz. Je kunt gewoon niet stoppen en heb ik dat 27 jaar gedaan.

Na enkele jaren heeft de groep een naam gekregen. Het Zuid-Oost Drents Kalligrafen Kollectief Ridderspoor. Met het kollectief kregen ze niet echt les meer maar was het meer nieuwe technieken leren en het herhalen van de alfabetten met alle verschillende variaties. Je moet bij verschillende alfabetten ook je pen op een andere manier vastpakken soms met 45 graden of 30 graden enzovoort. Janny demonstreert hoe ze de zogenoemde beitel vasthoudt; ze werkt eigenlijk uitsluitend met inkt.

Het maken van een passe-partout en het inlijsten van de werkstukken werd door de groep zelf gedaan. En zo begonnen ze te exposeren in bibliotheken, zorgcentra, in de kerk en bij de notaris. Maar door de hoge leeftijd van de leden en doordat de leden vanuit alle streken in Drenthe kwamen en vanwege verhuizingen en overlijden werd de groep uiteindelijk steeds kleiner. Tenslotte was de groep zo klein dat ze per 1 januari 2018 zijn gestopt. Janny vond het toch wel jammer dat ze zijn gestopt maar begrijpt het wel.

Heeft ze veel in opdracht gedaan? Ja, verenigingen doen wel eens een aanvraag en ze heeft een keer een aanvraag gehad voor officieren van de marine. Dit betrof een getuigschrift waarop ze dan de naam, de datum en de plaats moest zetten. Maar ook o.a. voor een jubilaris van een Valkeniersvereniging en iemand die met een mooi gedichtje langs komt. Sinds een paar jaar doet ze ook de oorkondes voor de kinderen van groep 8 van CBS de Fontein die het vliegtuigmonument adopteren.

Zelf is ze meer van de moderne dingen zegt ze. Ze laat een gekalligrafeerd leesplankje zien en een werk waarop een vélocipède (een klassieke fiets met een groot voorwiel en een klein achterwiel) staat afgebeeld met het woord vélocipède op diverse wijzen gekalligrafeerd met verschillende alfabetten en in verschillende kleuren. “Ja, mijn pa had natuurlijk een fietsenzaak dus vandaar”, zegt ze. Erg fraai; alle plaatjes van het leesplankje heeft ze ook zelf getekend.

“En als het schilderen erbij komt, vind ik het zelf eerlijk gezegd nog mooier”, meent Janny. Ze heeft daarbij het zwelschrift gebruikt. Dit schrift maak  je door de pen op een bepaalde manier neer te zetten en op de ene kant wat druk te geven zodat de penpunten iets uit elkaar gaan staan. Ook het dubbellijnig schrijven en het hanteren van de schaduwpen doet ze vaak bij het maken van bladwijzers voor kinderen. 

Al het materiaal heeft ze zelf en ze doet alles met de pen en met inkt. Het vraagt wel enige voorbereiding omdat alles moet worden uitgemeten. Soms moet je ook centreren, het steekt allemaal wel nauw.

Janny heeft ook wel eens iets verkocht. Maar ze vraagt niet veel als het materiaal maar betaald is. Het maken van een werk kost veel tijd omdat er ook wel eens wat mislukt en dan moet je weer opnieuw beginnen. Als ze de uren rekent dan is ze bijvoorbeeld met het leesplankje wel een week bezig geweest.

Zelf naar exposities gaan doet ze niet veel want dat is meestal in de regio Brabant. In de buurt is er niet veel op dit gebied.  

Met de groep hebben ze ook wel uitjes gemaakt naar kloosters o.a. in Ter Apel en het Catharijne Convent in Utrecht. Daar liggen prachtige boeken met bladgouden letters vertelt ze.

Vrouwen van Nu
Janny is bestuurslid en al jaren penningmeester bij de Vrouwen van Nu. Ik vind het veel te mooi, voorlopig denk ik nog niet aan stoppen; ze krijgen mij voorlopig nog niet weg. Ze wilde het woord plattelandsvrouwen nooit horen. Tegen haar ex-collega’s van kantoor zei ze zelf altijd lachend: meisjes van toen. Maar ze is er bij voor de excursies en de jaarlijkse reisjes, zei ze wel eens gekscherend. Janny regelt en bedenkt mede de uitstapjes. Met de bus kan nu niet meer uit. Het begon eerst met rondleidingen in bedrijven en Janny regelde doorgaans de uitjes. Ook voor de vutters van de woningstichting regelt ze de reisjes. Zo is ze al vijf keer bij de Meyer Werft in Papenburg geweest maar dat hindert niet want het gaat om de gezelligheid. En ook de drukkerij van het Dagblad van het Noorden in Leeuwarden was ook zeer interessant, vertelt ze. 

Reizen
“Ik ben al op veel plekken geweest “, vertelt Janny. ”Met de kinderen gingen we vaak kamperen en met de vouwwagen op pad. We zijn veel naar Engeland, Schotland, Wales, Zuid-Engeland geweest ”. Toen de kinderen niet meer meegingen, hebben ze met z’n tweeën ook mooie vakanties gehad en nog. En erop uit met een De Waard tent. Naar Ierland en Scandinavië. Ze zoeken de hitte niet op. Via de zwemlessen van de kinderen raakte ze bevriend met een ander echtpaar. Waarmee ze alweer heel wat leuke stedentrips hebben ondernomen, naar Praag, Boedapest en rondreizen naar Andalusië en Istanboel en omgeving. Ondertussen zijn ze samen al naar Thailand, Egypte, de Noordkaap, Zuid-Afrika, Indonesië en Vietnam geweest. Altijd actieve vakanties. “Van reizen word je rijk”, voegt Janny eraan toe.

Meisjes en jongens
Janny en Geert hebben drie dochters. De oudste Mylène woont met haar gezin in Hallum, net onder Holwerd niet ver van de Waddenzee. Je kunt er de zee bijna zien en ruiken. “We hebben altijd een vakantiegevoel als we er heen gaan en de weg er naar toe blijft mooi”.

De andere dochters Nancy en Daphne wonen met hun gezin in Nieuw-Amsterdam. Dus lekker dichtbij. Er zijn inmiddels zeven kleinkinderen. Mylène beviel van een meisje en twee jaar later vertelt Janny waren alle drie de dochters zwanger. “En toe zei ik”, zegt Janny, ”ik bemoei me nooit ergens mee, ga lekker je gang, maar ik kom er eerlijk voor uit, ik speelde zelf vroeger met jongens en ik zou het fijn vinden als er een jochie bij was. En ik dacht vroeger als we ooit kinderen krijgen en het is hetzelfde soort, doe dan maar een paar jongens. Nu hadden we zelf drie meiden. En dat is geweldig!"

Het zijn echte meiden en niet van die kwajongens, zoals ik vroeger was. Ze komt nog met een aardige anekdote van vroeger er tussendoor: “Ik ben weleens aangehouden toen ik bij de kolenboer op kantoor zat. Ik moest met een volkswagenbusje met daarop een olietank op pad en werd ik aangehouden door de politie in verband met controle op gevaarlijke stoffen. De agent zei: goedemiddag jongeman mag ik je rijbewijs even zien". Maar toen ik begon te praten was het ijs snel gebroken en bleek dat ik een meisje was. En een bekeuring heb ik nooit gekregen!”.

Maar toen alle drie de dochters dus zwanger waren in een zomer zei Janny “doe er dan maar één jongen bij”. Ze kregen alle drie een jochie! Nog wat later zijn er nog een paar kleinkinderen geboren waardoor ze nu zeven kleinkinderen hebben, vier jongens en drie meisjes. “En als ze maar een beetje ondeugend zijn is alles goed”, merkt Janny op.

Een leuk gesprek met Janny met i-grec
Janny vertelt dat ze nogal technisch aangelegd is en vertelt de ene na de andere anekdote. Over brommertjes met zijspan en ga zo maar door. Het ouderlijk huis in Noordbarge is er nog en Janny komt er graag omdat haar zwager er woont maar ze hoeft zelf niet weer terug naar Noordbarge. Noordbarge is ook erg veranderd. Er wonen nog oude bekenden maar ook veel andere mensen die ze niet meer kent.

Ze wonen inmiddels al 47 jaar aan de Boerhoornstraat in Noord-Sleen en hebben al veel mensen zien gaan en komen. Tot slot laat Janny mij nog wat oude foto’s zien. Van de M.E.A.O. “Kijk waar ik naast zit”, zegt Janny. “Wim Wielens, die met Grietje is getrouwd, leuk hè”.  

Ze heeft ook veel boeken. Niet alleen over kalligrafie, maar ook het boek over Noord-Sleen en volgens haar eigenlijk nog mooier natuurlijk een boek over Noordbarge. Letterlijk goed lezen vindt ze belangrijk. Met nadruk zegt ze, “ik ben dus geen Jantje, geen Jantien en geen Jannie maar Janny met een i-grec”. Ze heeft wel eens geopperd; moet ik het trouwboekje nog meenemen? Dus ik stel me wel eens voor aan nieuwe mensen als: Janny met i-grec. Dan vergeten ze mij ook niet meer.

Verslag: Gienus Woldring
Foto's: Ton Trompert